Kwentulang Marino

Muli akong nag-alay
sa nangungulilang bantayog ni Bonifacio,
isang pumpon ng mapupulang rosas
na binalot lang sa lumang diyaryo.
Gumalaw ang kaliwang
tuhod ng kabayo.
Ang kaninang nakayukong
ulo, tumutok sa
blangkong mukha ko.

Ngumisi nang matalim ang kabayo,
sumagad sa nangitim na gilagid
umusli ang gapalakol na
ngipin, tumulo ang
kanyang malapot na laway at
nagsabing,
“humingi ka muna ng permiso
sa punong tanggapan
ng isang mataas na departamento;
hindi na daw kailangang gunitain
sa bayang ito-
kaarawan ng aking amo.”

Hindi ko maiwasang
mapakamot sa nakakalbong ulo.

Ngumisi nang matalim ang kabayo
ngumisi,
ngumisi nang ngumisi,
ngumisi,
ngumisi nang ngumisi,
ngumisi lang
ang
kabayo
ni Gat Andres Bonifacio.

Emanzky88
16 Nobyembre 2009

* Isa sa limang tula na dapat ay kalahok sa isang kompetisyon. Dala ng ilan limitasyon ay di na umabot pa sa nakatakdang petsa ng pagsusumite. Karugtong ito ng aking tula na (“Pagkaawa Kay Bonifacio”Nobyembre 30, 2007) na ipinaskil din sa Kwentulang Marino. Gunitain natin ang kanyang ika- 146 na taong Kaarawan.

(c) 2009 Kwentulang Marino
_________________________________________

imahe flickr.com

 

Palitan mo ang kanyang utak. Bulungan mo siya araw-araw ng matatamis na salita. Busugin mo siya sa ibat-ibang posisyon o katungkulan. Palagi mong lalangisan ang kanyang mga tornilyo. Papaniwalain na siya ang pinaka-makapangyarihan sa kanyang nasasakupan. Lumikha ng mga EO na nagpapahintulot na armasan ang kanyang mga tauhan. Bayaan mong utos- utusan ang kapulisan at kasundaluhan. Bayaan mo lang siyang mandahas, manakot, kumitil ng maraming buhay. Bayaan mong magpapalit-palit ang kanilang angkan sa mga pwesto sa gobyerno. Mamunini sa angking yaman ng Mindanao. Kunsintihin ang walang habas na pag-masaker sa mga sibilyan, kababaihan, mamahayag at abogado. Bayaan mong bigyan katwiran ang Rido, baluktutin ang kautusan sa Koran at gamitin ang Islam para makapanlinlang. Bigyan siya ng pabuya sa bawat iutos at katiyakan ng kanyang katapatan sa iyo. Turuan mo siyang maging manhid sa mga hagulgol, maging sakim sa lahat ng bagay. Turuan mo siyang mandaya sa bawat halalan para sa katiyakan ng iyong pananatili sa kapangyarihan. Turuan mo siyang gayahin ang lahat ng iyong sasabihin, ikikilos, iisipin at ipag-uutos. Turuan mo siyang magbingi-bingihan sa mga sasabihin ng ibat-ibang samahang lokal at internasyunal, ng U.N Secretary General at mga lider ng mauunlad na bansa. Matutong magkibit-balikat sa mga titulong ipinupukol.Tratuhin mo siyang parang isang bata na mahaba ang buntot. Higit sa lahat, pag-aralan mong sa bandang huli ay kung paano ka niya hindi sakmalin.

(C) 2009 Kwentulang Marino
__________________________________________
imahe mula sa yahoo.news

( Silip Sa Kaliwa)

” napaangat ako sa aking upuan ng mabasa ko sa isang “blog” yung latag na tanong ni Tonyo Cruz, isang blogista- Honest question: What if Satur Ocampo runs for president…”

Gusto ko lamang magpatiuna na wala po akong kinaaniban na pampulitikang organisasyon, mapa-kaliwa, kanan o diretso. Hindi rin po ako tagahanga ni Rep. Satur Ocampo, wala din po akong intesyon na makagulo sa kanyang kandidatura. Kaya baka yung iba eh mag-reak, yung titulo po eh patanong – Satur Ocampo Para Presidente?

Ito po ay aking opinyon at walang intensyon na manira o pulaan ang mga nasa kaliwa. Sabi nga po eh walang sinuman ang may monopolyo sa blogospero para magpahayag ng saloobin at opinyon. Huwag din pong magtaas ng kilay at sabihin na di lapat sa lupa at suntok sa buwan ang mga pinagsasabi, nag-aastang “political
analyst” na pudpod. Padampot- dampot ng pagtingin, sa katunayan ay di na alam
ang pampulitikang sitwasyon pati na ang mga “political spectrum” ng bansa. Uulitin ko, isa lamang po itong opinyon ng isang pinoy na lumalangoy sa daigdig ng sapot.

Nabuo ang imahinasyon na ito, nung pang nakaraan taon, isang kumpare ko ang dumalaw at mag-umpugan ng ilang boteng beer, di na ko nakatiis na ilatag na
may ideya ko na ba’t hindi lumaban si Ka Satur para presidente, gusto ko iyon i-post sa aking blog. Positibo naman yung sagot niya, gawin mo pare, pero di sa punto na kinukwestyon mo sila.

I-float ko ito tru text sa ilan kaibigan para ma-validate yun iniisip ko. Nag-reply
naman sila, i-save ko, chek ko sa celfon yung saktong araw- Agosto 30, 2009,

” Suntok sa pluto, kaka. Masang pinoy ay bumuboto hindi sa husay, integridad o adyenda. Maski senador mahihirapan si Ka Satur. Maski wagas ang puso niya sa bayan, di yun ang usapin, makinarya.”- Ompong

“Kasi alam naman nila wala silang kakayanang magpanalo lalo sa kalagayan nila. All their efforts will go to waste if ever…”- Al

“Di pa nila kaya tol, senador ang alam kong balak nila, mukhang didikit sila kay Mar…”- Joey

” Bakit hindi pre? Matapos maihayag ang mga nagnanais na tumakbo bilang pres. at vice-pres. Higit na may kakayanan si Satur. Kaya lang yung winnability. Magagamit lang siyang propaganda.”- Al

“Masusubo lang sila. Marami silang lulunukin na mahirap lunukin. Marami silang lalabagin sa prinsipyo ng kilusan. Mas magulo etc.” – Joey

I-save ko lang mga ito at dumaan pa ang mga araw naging abala sa mga iba pang bagay, bagyong Ondoy, pagsulat ng mga tula.

Napilitan ko nga lang gawin ito kahit na may dapat akong sulatin ngayong gabi (Nov.21,2009) napaangat ako sa aking upuan ng mabasa ko sa isang “blog” yung latag na tanong ni Tonyo Cruz, isang blogista- ” Honest question:What if Satur Ocampo runs for president on a concrete platform of reforms–jobs and justice, food and freedom?”

Teka, teka mukhang umaayun ito sa matagal ng umuukilkil sa utak ko. Sa loob- loob ko me kasamahan o kaperahas din pala kong mag- isip na suntok sa buwan.

ANG AKING DISKURSO

1. Para sa akin, ang eleksyon 2010 ay isang hamon sa mga kaliwa (anumang spectrum ito) na mag-alok ng isang alternatibong kandidato sa antas ng pangulo.
Sasabihin ng iba, di pa hinog. Habang ang burgesya ay nag-aalok ng alternatibo, lumilitaw na ang mga nasa kaliwa ay walang maialok na kandidato.

2. Masisi ba nila ang mamamayan kung isumbat sa kanila na nililito ninyo kami, para din kayong trapo na palundag-lundag sa ibang partido. Kahit na nga sabihing alyansa lang ito. Pwede bang idahilan din sa kanila na kung si Mao eh nakipag-alyansa sa mga Kuomintang, sabi nga eh sanay din makipag-sayaw sa mga dimonyo. Baka suma-tutal ay sabihin ng mamamayang pinoy na para na rin kayong trapo.

3. Sagot ng iba, ang eleksyon ay masalimuot na usapin, isa na rito ang makinarya. Eh kung ibalik ng masa yung argumento na “nasaan ang sinasabi ninyong malawak ninyong kasapian mula kanayunan hanggang kalunsuran, mga masang organisado,
mataas na kamalayan at di kayang bilin ang boto, handang gumampan para sa ikapagtatagumpay ng simulain. Nasaan ang inyong eksperto sa mga paglulunsad ng boykoteo sa mga pamantasan at welga sa pabrika na pinangungunahan lang ng ilan sulong na aktibista?

4. Sabihin ng iba, mas hahanga ako sa mga kaliwa kung matalo o manalo pinanindigan nila ang kanilang political party. Mayroon silang iniaalok na kandidato sa mas mataas na antas ng kandidatura. Parang mga political party sa ibang bansa, kahit maliit lang sila, lumalaban.

5. May mga pahayag sila nung di pa lumilinaw ang re-allignment na balak nilang kausapin si Noynoy (sa mga dyaryo at balita). What if, (alam naman natin na di sila pa- popormahin ng mga SD) what if nga lang, kung pumayag sila Noynoy na maging guest candidate sila Ka Satur, paano ang maging handling nila sa isyu sa Hacienda Luisita? Paano naman kaya sasagutin ang isyu kay Villar na isa siya sa lumalabag sa isyu ng land conversion, na isa ito sa ipinaglalaban ng mga militanteng samahan.

6. Satur Ocampo lang ang masasabing senior at may kwalipikasyon para ipanlaban
sa mas mataas na antas ng kandidatura. Bibilang pa ng ilan panahon o taon kung sakali mang mag-desisyon ang kilusang kaliwa na sumabak sa panibagong laban.

7. Ang paglaban ni Perlas ay isang senyales ng panibagong yugto ng eleksyon, ibig kong sabihin lumilitaw na hindi siya nuisance candidate, hindi ko rin sinasabi na mananalo siya, sa akin lang naman ay huwag na nating hintayin na sabihing, mabuti pa siya at may inialok na alternatibo, labas sa kasalukuyang labanan ng mga trapo.

Sa huli, may komentong susulpot na di naman eka kami nangangarap sa sinasabi o inilalako mong diskurso. Hihintayin pa ba nating makarinig na “wala din pala kayong pinagkaiba sa mga trapo!”

(C) 2009 Kwentulang Marino
_________________________________________
imahe mula sa arkibongbayan.org

ANI 35 ay ilulunsad sa Nobyembre 26, 2009 sa Cultural Center of the Phils. Ang tema ng libro ay “Pinoy As Asian” impluwensya at interaksyon sa mga kalapit bansa sa Asya.

Kabilang sa ANI 35 ang tatlong tula ni Ed Nelson R. Labao na gaya ng Malungkot Na Pamumukadkad Ng Sakura, Panaghoy Ng Isang Isla ( Sa Kalayaan Ng East Timor) at Kimchi. Dalawa sa tula ay na ipaskil na sa KWENTULANG MARINO.

Kabilang din ang kanyang mga tula at sanaysay sa ANI 23 Literatura Ng Mga Bagong Bayani (1996) at ANI 28 The Gender Issue (2002).

Ang paglulunsad ng libro ay bukas sa publiko.

_____________________________________
imahen mula sa pabalat ng ANI 35

Kay Manny “Pacman” Pacquiao

Hanggang kailan ka namin ipagtutulos ng kandila, ilalakad ng paluhod sa simbahan ng Quiapo, ipagdarasal sa lahat ng santo. Hanggang kailan kami aasam na lagi ang iyong panalo, makuha ang lahat ng titulo. Hanggang kailan hihiling na laging may laban para mabawasan ang sikip ng trapiko, krimen at operasyong militar partikular sa Mindanao.
Humanga kaming lubusan, parang kuto mo lang na tiniris si Cotto sa iyong laban, pitong titulo sa boksing sa iyo’y napasa-kamay.

Hanggang kailan mo pagtatakpan ang aming kahihiyan, mga binubugbog na pinay sa
gitnang silangan, atsay kung turingan, pakahulugan ng Filipina sa Italya at Hong Kong, mga binibihag na seaman ng mga pirata sa laot ng Somalia, mga pinay sa prostituiton den sa Macau at Malaysia. Mga nakabilanggong pinoy sa madidilim na piitan, hinahatulan ng kamatayan, mga pinoy na nakatira sa ilalim ng tulay (salamat na lang at may dumalaw na isang Gloria), bansang Pilipinas ay tanyag sa katiwalian. Hanggang kailan mo pagtatakpan ang bansa sa tagong bugbog nang kahirapan, kamangmangan at kasakiman nang iilan. Hanggang kailan mo pagtatakpan ang mga tiwaling opisyal sa pamahalaan, hanggang kailan mo pababanguhin ng bawat panalo ay pagdalaw sa palasyo. Hanggang kailan mo sila pasasakayin sa iyong kasikatan.

Hanggang kailan kami magigising sa katotohanan na hindi lahat ng pagkakataon ay nasa iyo ang kabataan, lakas at panalo… Hanggang kailan namin matatanggap na ito’y panandalian lang. Marami ang magagalit kung hilingin kong ikaw ay magpatalo baka sakaling ang maraming pinoy ay magising sa tagumpay ng pagdedeliryo.

Sapat na ang iyong binigay. Huwag mong kunsintihin ang kanilang mga kahangalan. Bigyan mo kami… di ng balato, bigyan mo kami ng gabay at talino kung paano dumisiplina sa aming mga sarili, kung paano at sino ang kaaway, kung saan dapat patamaan at puntiryahin ang kaaway, kung paano kumilatis ng kaaway…ang kaaway ng kagutuman, kamangmangan at kasakiman. Turuan mo kaming pag-ibahin ang realidad at pantasya.Turuan mo kaming kumilatis ng mga politikong pasirko-sirko sa 2010 eleksyon na tunay na mga hunyango, palipat-lipat ng mga partido; subalit iisa lang ang nagrerenda sa mga kabayo.

Hanggang kailan….hanggang kailan kami lulunurin sa iyong tagumpay…hanggang kailan kami pasasakayin at paasahin sa iyong kasikatan…hanggang kailan kami…magigising sa katotohanan.

Isa lang ang aking paalala…baka malunod sa tinatamasang grasya, tangayin kung saan ng politika, may dapat pagkalagyan ka na, sa tamang lugar doon- sa puso ng masa.

(C) 2009 Kwentulang Marino
_______________________________________
imahen sa laban ni Cotto at Pacman pdi.net

” hindi po selebrasyon ng kabulastugan at kabalbalan kung hindi…”

Kung hindi tumunog ang reminder ng aking celfon ay di ko namalayan, ngayung Nov.14, 2009 ay isang taon na pala ang aking blog- KWENTULANG MARINO, opo isang taon na pala ng kablog- blogan, hindi po kabulastugan o kabalbalan.

Ano ang nagtulak sa akin na gumawa ng blog? Bale ito po kasi ay isang balakin ko na sa aking bertdey (Nov. 8, 2008) ay iregalo mismo sa araw na iyon. Dagdag pa doon, tutoong may nasulat at nalathala na kong ilan tula at sanaysay; iniisip kong darating ang araw na nakatambak lang ang iba ko pang nagawang tula, isang araw ay kinakain na lang ng anay o binubukbok sa isang kahon ang aking kumpaylasyon. Higit sa lahat, may maiwan man lang akong pamana sa aking mga anak.

Dala nang kawalan kong muwang sa daigdig ng sapot at blogospero di ko nagawa ang blog bago pa man dumating ang bertdey ko. Isa pa, sa napagtanungan ko’y karamihan ay di alam kung ano ang “blog” Mabuti na lang at may kilala yung pamangkin kong lalaki na sanay mag-edit sa pc.

Unang naipaskil ang ilang tula. Hindi gaanong maalam din ang nag-umpisa nito, yung header naikabit niya pero yung widgets ay sa proseso ko na lang natutunan- paano maglagay ng tag, stat, kategoriya, cloud atbp. Sa kalagitnaan ko na nga lang ng taon natutunang mag lagay ng pix. Sa kalaunan ko na rin naintindihan ang ilan etiketa sa pag- blog at pag gamit nitong teknolohiya.

Kung tutuusin ay marami pa kong limitasyon at kahinaan sa aspetong teknikal at paglalim pa nang laman ng aking blog.

Alam ba ninyo nung una ay madalas o panay ang tingin ko sa top post at blog ng WordPress? – proud pa nga akong ipinaalam sa ilan kaibigan (tru text) na nasa top
post at kung ano ang rank ng Kwentulang Marino. Sa loob-loob ko rin nun ba’t itong ibang blog ay kung anu-ano lang kabalbalan ay siya pang nasa top. Ngayon ay naintindihan ko na, nuon yun, natatawa na lang ako sa aking sarili laluna’t inaalaska ko ni misis na kung di daw ba ko kasama sa top post ng WordPress. May pagkakataon pa nga na me napindot ako sa dashboard ko at biglang nawala ang mga pix, kinabahan ako nuon!

Ngayon ay alam ko na, di mo dapat paghanapan ang isang blogista o idikta kung ano ang dapat lamanin ng kanyang blog site, sabihin mang mababaw o malalim yun, iyon ay isang karapatan at kalayaan niya sa daigdig ng blogospero dahil pagpapahayag yun ng kanyang paniniwala, interes at mga saloobin. Mahalaga lang ay may pag- respeto at maging responsableng blogista.

Sabi nga ng isang blogista, kapag daw ang iyong blog ay walang nagkoment ay di ganun ka-epektibo ang iyong ipinahahayag na saloobin, mas maganda din daw na wag pasapat sa mga komento lang na gaya ng “astig”, “nice site” at iba pang bagay na di nagpapartikular sa komento o puna, yun bang mapapansin mo na binasa talaga ang laman at nagbato ng kanyang opinyon, hindi yung para mapansin lang ang kanyang blog name o i-add ka lang para makadagdag sa kanyang blogroll Gusto ko din pong maglinaw sa iba na karaniwang paksa ng aking post ay may halong pang-uuyam o satirika.

Hindi naman ako napapatali sa numerology, pero natutuwa ako’t pumalo sa 8k na din ngayun ang inaabot ng aking stat. Kung tutuusin maliit pa iyon kung ang pagbabasehan natin ay kung may ilan pc meron dito sa pinas.

Natutuwa ako’t kahit na yung mga nakararaan post ay may nagkomento pa rin. Sa dashboard ay napapansin kong may naliligaw na tingin ko ay mga estudyante, sana ay nakakatulong din ito sa kanilang aralin. Sa panahon pa rin ng Kwentulang Marino nagawa ko ang ilan tula na kasama sa ilalabas ng ANI 35, isang libro ng Cultural Center of the Phils.(CCP) sa Nov.26. Gusto ko sanang i- post ang iba ko pang tula, kaso may mga kompetisyon na pwedeng ma- diskwalipika ang ipapasa mong piyesa, dahil di pwede ang nalathala na kahit sa blog. Yung sa ANI 35, komo di naman kompetisyon iyon ay kasama ang tulang na- post na dito sa Kwentulang Marino gaya ng – “Malungkot Na Pamumukadkad Ng Sakura” at “Panaghoy Ng Isang Isla.” Yung tulang “Kimchi” ay di pa na paskil dito sa aking blog. May isa ngang humihingi din ng permiso na mailagay ang isang na-post ko sa ilalabas nilang dyaryo para sa Filipino community sa isang bansa sa Europa. ‘Yun nga lang mungkahing pakitingnan ang aking disklosyur sa
itaas ng aking header, dahil mayroon akong adbokasiya o pampulitikang paninindigan na maaring magkomplik kung hindi malinaw ang kabuuang oriyentasyon, interes ng nasabing dyaryo.

Maraming salamat sa mga dumadaan, sumisilip, sumusubaybay at nag-link sa KWENTULANG MARINO, kahit man lang minsan ay nahipo ng aking blog ang inyong buhay.
Muli, hindi po selebrasyon ng kabulastugan at kabalbalan kundi – ISANG TAON NA PO ANG KWENTULANG MARINO NG KABLOG- BLOGAN :-)!!!

“Sa kanyang paglisan ay kumakaway tayong mga Pilipino nang walang bahid pag- aalinlangan…”

Sa kulturang makismo, hindi daw dapat pinapatulan ng kalalakihan ang mga kababaihan, isa pa kung ito ay isang bisita, labag daw ito sa kaasalan nating mga pinoy.Gaya ng pagbisita ni U.S Secretary of State Hillary Clinton sa bansa, tatagal ng Nov.12 – Nov.13. Ngayon pa lang ay pinatikim ng protesta ang harap ng U.S embassy. ( sagot ng mga militanteng organisasyon e di naman gender ang isyu dito, interbensyon!)

Nakakahiya naman ang kinikilos ng mga militanteng estudyante. Hindi kaya nila naisip na ang kanilang pinoprotesta ay isang may mataas na katungkulan sa makapangyarihang bansa sa daigdig, na asawa ng dating U.S President na si Bill Clinton, bukod doon ay di na nila isinaalang-alang ang kahihiyan ni PGMA, aba’y klasmeyt ata ang dalawa sa isang tanyag na unibersidad. Nakakahiya talaga, di ba nila ma- imagine na pagbalik ng U.S ni Hillary ay katakot-takot na sumbong kay Bill Clinton, “na kesyo na paka-barbaro ng bansa ng klasmeyt mo.” me konting papatak-patak pa ng luha iyon.

Saka ba’t ayaw maniwala ng mga militanteng iyan na kaya lang pupunta dito si Hillary Clinton ay para makiramay at dalawin ang mga lugar o biktima nang magkasunod na kalamidad. Huwag naman ninyo siyang pag-isipan na parang katulad lang ng iba diyan na kahit namatayan na at pwede naman kaagad pumunta o makiramay ay di agad ginawa,
sasadyain mismong puntahan sa bahay at kunwa’y malungkot at hapis na hapis ang mukha, sasabihing “nakikiramay ako sa pagkamatay niya, pasensya na’t ngayon ko lang nalaman.” Sa totoo, mayroon lang pa lang kailangan.

Huwag ninyong ipagpilitan na kaya pumunta dito si Hillary Clinton ay para sa VFA o extensyon ng pananatili ng tropang Amerikano sa bansa. Hindi naman daw siya tulad ni Condoleeza Rice na dating U.S Sec. of Sate, bawat puntahang bansa ay lalung lumalala ang kaguluhan este “troubleshooter” umaayus ng mga problema, tagapag-hatid ng kapayapaan.

Ipinagtataka ko rin bakit ipinagpipilitan ng mga U.S base Human Rights group at lokal na kapanalig sa bansa na dapat daw sabihan ni Hillary ‘yung klasmeyt ng kanyang mister na si Ate Glo na malala na ang paglabag sa karapatang pantao sa bansa. Syempre pa, kaya gusto nilang mangyari o itulak si Hillary na magbigay ng ganun statement, mapapahiya si Ate Glo sa international community. Ayan U.S na ang nagsabi!

Sa tingin ba naman ninyo e gagawin yun ni Hillary? Bukod sa klasmeyt siya ng kanyang faithful na husband na si Bill (forget na si Monica Lewinsky, ba yun?) e bawat presidente ng Pilipinas e prens ng U.S. Gaya ngayon, di na siya iniisnab ni Obama. Saka matatauhan din ang maraming pinoy, alam naman na pala ninyong ganyan e ba’t kinukunsinti pa ninyo. Kaya silent night na lang si Hillary, konting bisita sa ilang devastated area, konting abot ng U.S relief goods, konting gupit ng ribbon at konting haplos sa ilan miyembro ng isang charitable insti. konting speech na papuri sa katatagan nating mga pinoy- sa kabila ng ganitong pagsubok ay kaya nating harapin at higit sa lahat, may diin yung huling bibitawan niyang kataga na ang “Pilipinas pa rin ang pinakamaasahang kaibigan at kaalyado ng U.S sa pagsusulong ng demokrasya, paglaban sa terorismo at balanseng istabilidad- partikular sa
Asya- Pasipiko.”

Papalakpakan natin siya, pupurihin sa kanyang kakaibang “charm” – kombinasyon nang ganda, talino at ekspertong pang- diplomatiko. Ang kanyang suot o fashion ay repleksyon ng isang babaeng nagtataglay ng kapangyarihan. Para tayong na hipnotismo, may taga-bulag, nakaka-gayuma ang kanyang mga ngiti, ngiting sinasalamin ang aspirasyon ng isang makapangyarihang bansa.

Sa kanyang paglisan ay kumakaway tayong mga Pilipino nang walang bahid
pag- aalinlangan, nang may pagmamalaki, nang walang duda, nang may malinis na instensyon sa kanyang pagbisita. Ganun tayo…ganun naman tayong mga pinoy.

(C) 2009 Kwentulang Marino
__________________________________
imahen arroyo watch flickr.com

Undas, todos los santos, araw ng mga patay – kahit pa nga sabihing magkakaiba ito at iba ang selebrasyon ng Nobyembre a-uno at a-dos, para sa akin at sa iba pang bata at sa marami pang pinoy iisa lang ito.

Isa ito sa mahalagang okasyon sa mga pinoy laluna’t ang mga katolikong pinoy. Daan din ito ng pagsasama-sama o muling pagkikita ng myembro ng pamilya para dalawin ang puntod ng kanilang mahal sa buhay.

Pano ko malilimutan ang paghahanda ni Inang ng babaunin pagkain para dalin sa sementeryo. Igagayak sa basket na kawayan o yantok ang ginataan beroke o bilo-bilo kasama na ang inangit na kanin (malagkit rice) kundi man ay ginataang pinipig at pansit.
Sakay kami sa karitela para pumunta ng bayan.

Siksikan ang mga tao, kadalasan ay nagkakatulakan pa at maapakan pa ang iyong tsinelas, pag minamalas-malas ka ay pwede pa itong mapigtas. Maraming nagtitinda ng kakanin o pondahan, hindi pa bawal ang magbili ng mga alak na nakalalasing. Sa ibang lugar maagang nagsisiuwi ang mga tao, sa bayan namin ay mas masaya dahil inaabot nang magdamag.

Kinakailangang makaipon kami ng kandila. Minsan ay di pa talaga nauubos o namamatay ang kandila ng ibang nitso na aming kinukuhanan ay inaagad na namin. Iba naman bata ay ibinebenta ito para muling gawin kandila, gamit ang timbangang bakal na pahaba- may kawit ito para sabitan. Binibiyak na rin ito nun bumibili dahil may mga pilyong bata na nilalagyan ng bato o bagay na pampabigat sa loob para lumakas ang timbang. Syempre pa, ang nasabing pag-iipon ay utos sa amin ng titser para gawing floorwax. Syempre pa, may dagdag daw itong grade sa bawat makapagdadala.

Naghahanap din kami ng pinakamatandang nitso base sa nakalistang petsa sa lapida ng kanilang kapanganakan at kamatayan.

May pagkakataon din na umuusyoso kami sa pabalitang pupunta si Victor Wood para dalawin ang kanyang tatay. Hindi magkamayaw ang mga tao, syempre pa e artista.

Ito din ang panahon o pagkakataon para magtanan, kaya kung may kapatid kang dalaga ay mahigpit na ibibilin ng mga kani-kanilang magulang na batanyang mabuti ang kanilang ate. Pag nagkataon ay balita na kinabukasan na nagtanan o sumama na sa kanyang boypren.

Lumilibot din kami sa mga musuleo o libingan ng mga mayayaman. Ito din ang panahon na may nanganga-rolin, mas kilala sa “nangangaluwa” tatapatan mo ang isang bahay at kakantahan ng -“kaluluwa’y dumaratal, sa tapat ng durungawan, baka po kami ay mapagsaran…” bibigyan ka ng pera at pwede din sabihin sa iyo na “patatawarin po”

Ang mga ibang di makakapunta sa sementeryo ay nagtutulos sa kanilang harap o pintuan ng bahay, bukod sa pag-alaala sa kanilang namatay na mahal sa buhay, para din daw huwag pumasok ang mga kaluluwa o ispiritung – gala.

Simple lang ang mga bulaklak, pwede kang kumuha ng bulaklak ng water lily sa ilog o sapa, itutusok ito sa pinaka-stalk o kaya ay sa pinaka ubod ng saging, pwede din itong dagdagan ng bulaklak na gumamela, may mabibili din sa bayan ng bulaklak na mabaho kaya’t karaniwang sasabihin sa iyo na bulaklak ng patay.

Sa mayayaman, makikita mo ang matataba at kulay pulang kandila na may disenyo ng dragon. Mga lapidang marmol. Mga mamahaling bulaklak gaya ng orkids, rosas atbp.

Ngayon, paunti na ang pumupunta ng sementeryo, hindi na iyon ang panahon ng aking kamusmusan na tinatawag na “hindi mahulugang karayom” Marami na rin ang umuuwi ng maaga. Bumubuo ako ng mga katanungan at kasagutan – wala lang bang pamasahe na ang marami sa mga tao? O marami na ring sakahan ang kinombert sa sementeryo? O unti-unti na ring lumilipas ang isang tradisyon o kultura? O hindi na rin naniniwala ang marami sa naggalang kaluluwa o ispiritu? O kaunti na rin ang nagsisindi ng kandila dahil krisis. O alam na nang marami ang pagsisindi ng kandila ay pwedeng makapagpalala pa sa global warming?

Hindi na rin kaya naniniwala ang marami na kapag undas ay nag-istrol ang mga kaluluwa’t ispiritu? Ba’t nga ba hindi minumulto ng mga alumpihit na kaluluwa ang mga gumawa sa kanilang kalapastanganan o tulak ng kanilang kamatayan? Yung mga nang salbeyds, nagbulsa ng pondo ng gobyerno – kaya mahina ang pagkakagawa ng dam at nagtulak ng malaking kalamidad, yung mga nagbibigay ng permiso sa pagmimina na naging bunga para tabunan ng buhay ang isang bayan o mga barangay. Yung mga namatay sa gutom at sakit dahil marami sa mga nasa namumuno sa bansa ang kumakain sa mamahaling restawran. Nagtataka lang ako o baka ikaw din, ba’t di man lang sila kalabitin ng mga momo?

Sabi nang iba, pagpatay na raw ang isang tao parehas lang daw ang katatayuan ng isang mayaman at mahirap. Ewan ko kung tama nga ba yun ganun argumento. Ngayon hindi na ako bata at may uban na rin ang aking ulo, paminsan minsan ay kumukurot sa akin ang inggit. Yung mga libingan ng mayayaman ay may sariling banyo, may second floor, may kusina, may sala, nandoon ang maraming pagkain at inumin. Pero at pero, siguro…siguro wala akong K na ma-nguwestyon, sorry di ka nagsikap, di ka nagmula sa angkan ng mayayaman, di ka nagmula sa mga prominenteng angkan ng politiko at may sinabi, di ka nagmula sa mga angkan ng malalawak ang lupain, hindi ka nagmula sa panahon pa lang ng Kastila ay makapangyarihan na ang kanilang pamilya, panahon ng Amerikano, panahon ng Hapon, panahon ng Komonwelt, panahon ni Marcos, hanggang sa panahon ni Gloria, hanggang sa panahon na ito’y hindi naka-igpaw ang inyong angkan o pamilya sa ganun katatayuan sa lipunan.

Sori, dahil mas sila ang pinagpala , sori, dahil mas malapit sila sa simbahan, sori, kung anurin nang rumaragasang agos ang inyong libingan, sori, kung matatag ang pundasyon at nitso ng mayayaman at sila ang mas kinasihan ng nasa itaas at makapangyarihan, sori, kung kagat-kagat ng asong-gala ang mga buto’t kalansay ng iyong tatay, nanay, kapatid at kanu-nunuan.

“Sori, huwag ninyo kaming sisihin kung magkaiba ang katatayuan natin hanggang sa libingan at kamatayan” – bulong sa akin ng isang konyong momo.

(C) 2009, Kwentulang Marino
*imahe mula sa http://www.postcards.org

” Ang paglilingkod at paghahandog kung
walang nakaugat na pag-ibig ay walang
kabuluhan at sa dakong huli ito ay
kasakiman”
– Danjun

Buhay mo’y tulad ng malayang taludtod,
malaya sa restriksyon
nang kasalukuyang lipunan.
Hindi mo alam lumikha ng tula
ngunit ang awitin
buhay
nang mga naapi’t pinagsasamantalahan
ay talos mo.
Di ka napasapat sa apat na sulok
ng iskwelahan,
kulturang bulok ay iyong tinalikdan.
Nangahas kang magtanong
sa buhay at lipunan.
Natuto mong pahalagahan
silang mga manggagawa’t magsasaka
sa dakong huli sila’y magbabalikwas,
mamumuno at magtatagumpay.
Dugong natigmak sa tigang na lupa
ang siyang magdidilig sa mga binhi
nang makabagong buhay
para sa isang aklasang – bayan!

Emanzky88
1 Nobyembre 1986

(c) 2009 Kwentulang Marino

* Pangalawang tula sa pagtatangkang lumangoy sa daigdig ng panulaan. Unang nalathala sa isang “campus newspaper” sa pangalan Kintero Maglaya