Lumad

Lumad
Panaghoy ng Pangayao*

Lumad
ang kolektibong
tawag sa mga katutubo
ng Mindanao

marungis
mangmang
hayop
kung ituring

“Yutang kabilin!”*

Mga ninuno’y may habilin
lupa ay pagyamanin
sa payapang pangasuhan
dugo’t pawis
ang handog
masamang espiritu
ang dayong lumukob

Binulabog
ang mga tanod
ng puno, ilog at gubat
sa kasukalan kami’y itinaboy
sagradong libinga’y binaboy

“Yutang kabilin!”

Natakam
ang mga dambuhalang korporasyon
ng troso, minero’t plantasyon
sa ningning ng ginto
ay nasilaw
saganang lupain
ay masibang kinamkam

Pusakal
mga alipures na militar
dangal
ng kababaiha’y malibog na hinalay
makabagong bagani*
magiting na igbujag*
ganti
karumaldumal na pagpaslang
awitin
ang “Lupang Sinira”*
rebelde
ang diretsahang paratang

“Yutang kabilin!”

Wala kaming pupuntahan
wala kaming pagpipilian
wala kaming masasandigan
bayaang malayang pumailanlang
sa ilog, gubat at kabundukan
tumagulaylay ang ritwal
ng PANGAYAO!

Emanzky88
10 Setyembre 2015

pangayao – ritwal ng mga Manobo sa paghahanap ng katarungan

yutang kabilin- kasingkahulugan ng pamanang lupa o “ancestral land”

bagani – isang magiting na mandirigma

igbujag – isang magaling na lider na itinakda ng komunidad

Lupang Sinira- makabayang awitin ni Pol Galang

*imahen mula sa Rappler

 

Sinumang Dayo

Sinumang Dayo

(Sa Ika-117 Taong Gunita ng Kalayaan)

Sinumang dayo

ang sa baya’y lumupig

lagi’t lagi kaming tumitindig

Espanya, Inglatera, Amerika at Hapon

kahit na nga si Limahong ay aming itinaboy

Anu’t itong Tsina

sakop naming karagatan

mga umbok na bato’t lupa

ay kanilang tinambakan

gusali’t paliparan

ay kanilang tinayuan

kabayan kong mga mangingisda

tila mga batang ipagtabuyan

sa kalbong pamunuan

may bantang iniwan

Nalimot na nga ang dating

simulaing ipinaglaban

palayain ang bawat bansa

sa kuko ng imperyalistang hibang

kapangyarihan sa kabuhaya’t armas

yabang na ipinandarahas

sosyal-imperyalista na nga ba

turing na dapat sa higanteng Tsina?

Mayaman ang aming bayan

sa aral ng dakilang kasaysayan

aming ninuno’y lubusang nanindigan

sa  mga mananakop na imbing sukaban

nanangan sa dumaloy na giting at tapang

dugo ma’t buhay ay handang ihain

dayuhan nangaduwag nang ito’y palayasin

Sinumang dayo

maging kanluraning Amerikano o asyanong Tsino

kung ang layun ay tuso

hindi kami pasisino!

Emanzky88

12 Hunyo 2015

2:30 n.u

 

Ang TANduay ni Lucio

Ang TANduay ni Lucio
ay mahigit na ‘sang sentenaryo
na gumagawa ng Agua de Pataranta
pag-aari’y dumaan sa iilan pamilya
Menchatorre, Elizalde, Yrissary, Ynchausti at Teus
sa huli,
kontrol ng empresa sa kanya natapos

Ang TANduay ni Lucio
ay nagmula sa katas na tubo
hinaluan ng kinatas na lakas
ng mga binusabos na obrero

Ang TANduay ni Lucio
ay nagmula sa katas ng tubo
katas na katas
ang mga inagawan ng lakas
pigang-piga
ang sektor ng paggawa

Ang TANduay ni Lucio
gustung-gusto itong inumin ng mga dayo
sa paniwalang hindi sintetiko
anunsyong buladas na bumulag
produktong lumikha ang kalagaya’y hungkag
ikinubling pormula ang tunay na nagpasarap

Gumamit ng gintong jigger
i-mix ang mga sumusunod;

mahigit ‘sang dekadang pinaasa
pinilipit na pasahod
pinagkait na benepisyo
mga nilangong pangako
mga binusalang bibig
mga binuwag na kapit-bisig

Ang TANduay ni Lucio
ay tunay na nakalalasing
lumalasing sa kapitalistang lasenggero
lumalasing sa iilan angkan
lumalasing sa kapangyarihan
lumalasing sa pagkagahaman

Ang TANduay ni Lucio
itagay man nang itagay
ang kakarampot na patak ng rhum
haluan man ng matamis na cola
sa mga dinustang manggagawa
papait at papait ang panlasa
sa inihalong PAGSASAMANTALA!

Emanzky88
7 Hunyo 2015

©2015 Kwentulang Marino

*imahen mula sa bulatlat.com

 

Mga Duguang Tsinelas

Mga Duguang Tsinelas
(Oda Sa Mga Manggagawa ng Kentex)

Bilang pagpupugay sa inyong kadakilaan
sa mga buhay na inialay
sa ngalan ng paggawa.

Bumili ako ng isang pares na asul na Havana
may sukat na sampung pulgadang haba
sa halagang animnapung piso
ay hindi ko tinangkang tawaran.
Tila nagyayabang ang disenyong
ribon sa plastik na lagayan

“Tsinelas ng Bayan”

Sumagi sa akin ang lupain ni Fidel Castro
ang makaysaysayang bansang Cuba
ang sentrong kapital na Havana
nagsulong ng rebolusyong Sosyalismo
may malasakit sa mga obrero

Balintuna sa tsinelas na hawak ko
nangangamoy usok ng pagkagahaman
masansang ang hangin sa lusaw na kalamnan
nakapinid ang lagusan ni kamatayan
tila mga manok na itinuring
sa alambre’y pinalibutan
kahit na nga pusa
ay hindi kayang matakasan
ng mga kalansay na nagsalansan.

Hihilab ang mga hindi natunawan
ang mga naimpatsong tiyan
sa masibang pagkamal.
Uusigin ng mga inuling na bungo’t buto
ang gabi ng bangungot
sa mga nagpabaya’t kasangkot.

Isasabit ko ang inyong
mga duguang tsinelas
sa sulok ng puso’t gunita
hihimasin ang lambot ng suwelas
ang maingat na pagbutas
patuloy na lalanghapin
sa mga makulay na dahon
ang nakaduduwal na amoy
nang pagkapabaya
patuloy kong madirinig
ang mga yapak ng panaghoy
sa isang banda
ang ngiti ng paglikhang kolektibo
sa isang produkto.

Manalig ka!

HUSTIYA ang aming ihuhugis
sa mga naulilang TSINELAS!

Emanzky88
15 Mayo 2015

© 2015 Kwentulang Marino

*imahen mula sa timesunion.com

 

Ang Maleta ni Mary Jane

Ang Maleta ni Mary Jane

Ang maleta ni Mary Jane
may destinasyong- Dubai
gaya ng karaniwang OFW
may samut-saring laman
kahirapan
kamangmangan
kabiguan
hiwalayan
pangarap
pangamba
pangako
lakas ng loob
baka-sakali
kesa mamatay ng dilat
pagpuslit
pagtakas

Ang maleta ni Mary Jane
may samut-saring laman
gutom
pagod
puyat
mababang pasahod
alienasyon
diskriminasyon
maltrato
molestiya
pangungulila
pandarahas

Ang maleta ni Mary Jane
may destinasyong- Kuala Lumpur
gaya ng karaniwang OFW
may samut-saring laman
kahirapan
kamangmangan
kabiguan
hiwalayan
pangarap
pangamba
pangako
lakas ng loob
baka-sakali
kesa mamatay ng dilat
pagpuslit
pagtakas

Ang maleta ni Mary Jane
may destinasyong- Yogyakarta
bago
bagung-bago
sa biglang tingin ay walang laman
walang kalaman-laman
subalit may bigat
linlang
silaw
sindikato
takot
pulbos ng pantasya
akusa
trahedya
abandona
inhustisya
nagkumahog sa hatol
hugas-kamay
panangis
pagtanggi
paglaban
pagtanggap

Ang maleta ni Mary Jane
ay walang laman
walang kalaman-laman
kung hindi isang pagsamong

HABILIN

“Sa aking pagbitay
Iuwi ang aking bangkay.”

Emanzky88
25 Abril 2015

© 2015 Kwentulang Marino

*Mary Jane Fiesta Veloso ay isang OFW biktima ng “human at drug trafficking” tubong Cabanatuan, Nueva Ecija. Nuong 2010, natagpuan sa kanyang maleta ang tinatayang 2.6 kilo ng ‘heroin’ na ibinigay ng kanyang ‘kinakapatid’ para dalhin sa Indonesia. Nahatulan siyang ‘firing squad’ na nakatakdang araw ng 28 Abril 2015. Bilang pagpupugay kay Mary Jane Fiesta Veloso at sa mga kapatid na OFW ang tulang ito.

 

Hiwaga ng Sakura

HIWAGA NG SAKURA
Kay Atsuko Yamagata

Mailap ang ngiti na may hinhin
makinis na kutis na kasing pino ng niyebe
buhok ay masinop na ipinusod
umayon ang kilos sa suot na kimono

Sa gunita ay gumuhit
ang barkong dumaong sa siyudad ng Kobe
nangarap na makainom ng sake
humigop nang mainit na sabaw ng ramen
makabili ng obra ni Ryunosuke Akutagawa
tuklasin ang misteryo ng geisha
umibig sa isang Haponesa

Humuni ang kulintang at tambol ni Edru
umindak ang mga hubad na paa
pumilantik ang mga matulis na daliri
umindayog ang mga kurbadang balakang
nagapi ang tagulaylay ng hinagpis
pagmamalaking ang dating magkaaway
ngayon ay isinisigaw
magkaibigan!
dalawang nakayapak na alagad ng sining
puso’t isip ay inihandog
sa entablado’y nagsalimbayan
kumumpas ang maingat na haplos ng pintura
iginuhit ang kulay tsokolate’t itim
nalikha’y mga maselang sanga
namulaklak ang parihabang kambas
ng namumulang Sakura.

Emanzky88
22 Pebrero 2015
10:00 n.g

© 2015 Kwentulang Marino

* Atsuko Yamagata ay isang haponesang “visual artist” na may diin sa kababaihan, histolohiya at kosmos. Nuong 2012 nagsimulang manirahan sa Pilipinas. Itinanghal ang kanyang likhang-sining na may temang “Fragmented Histology” sa pakikipagtulungan ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA) bilang bahagi ng “Buwan ng Sining”. Imahen ay mula sa “livepainting” ni Atsuko Yamagata at Marie Ikura.

 

SAF 44

Sundalo ng estado
Iniumang sa kaaway
Bayaning itinuring

Emanzky88
2 Pebrero 2015

2015 Kwentulang Marino

imahen mula sa http://www.gmanetwork.com

 

Kumpisal sa Palasyo

Kumpisal sa Palasyo

Mahal na Santo Papa Francesco
kabanal-banalang Papa sa Roma
mahabaging Pope Francis
mapagkumbabang dating kardinal ng Buenos Aires
nais kong sa ‘yong pag-alis
ikumpisal mga ugali’t gawa kong daplis
inilalapit sa iyo
kaluluwang tinatahak ay daang lihis

Walang hindi pinatawad ang diyos
sa kanya’y nagbabalik-lubos
pasibulin sa puso ang awa at habag
Sa panaghoy ng bayan
matuto kang manangis
Aroganteng katwiran
itapon sa basurahan
Biyayang isda’t tinapay
sa kapuspalad ay ipamigay
Akayin ang mga nasasakupan
sa landasing maaliwalas
Huwag pakalunod
sa agos ng salapi’t kapangyarihan

“MAGSISI ka sa ‘yong mga kasalanan!”

Mahal na Santo Papa Francesco
kabanal-banalang Papa sa Roma
mahabaging Pope Francis
mapagkumbabang dating kardinal ng Buenos Aires
kaparusahang sa aki’y ipinataw
dating gawi’y hindi mapangibabawan

“MANISI sa mga kasalanan!”

Emanzky88
20 Enero 2015
© 2015 Kwentulang Marino

*imahen mula sa globalita.com

 

MAHAL NA PAPA KIKO

MAHAL NA PAPA KIKO
(HABAG AT AWA’Y HUWAG KAMING TAPUNAN)

Mahal na Papa Kiko
Huwag kaming tapunan nang habag
matagal na kaming sikmura’y puno nang kabag
Huwag kaming tapunan nang awa
matagal na kaming kinawawa

Tapunan nang habag
ang mga nasa palasyo
sa tamang pagpastol sa mga payaso
Aliwin ang mga nalulungkot na lider
sa pamamagitan ng interbyu
(matagal na kaming nilibang ng telenobelang palabas)
Paghilumin ang sugat
sa musmos na aso ang kumagat
(na sinagpang ng social media,t.v, radyo at dyaryo)
Dalawin sa ospital ang dating pangulo
na may humarang sa lalamunan
Bisitahin ang mga nasa piitan
tatlong senador na may utang sa bayan
mga druglord sa milyong piso’y nagtampisaw
Ipagbalot ng chickenjoy na pinagpag sa basurahan
ang mga nabundat na gahamang tiyan
hindi makalasa sa pera’t kapangyarihan
(matagal na kaming tinatakam sa patalastas
mak! mak! mak! makapag-padeliver!)
Bihisan nang gula-gulanit na damit
mga katawang namihasa sa mamahaling kasuotan
Papilahi’t pasakayin sa LRT at MRT
mga taong nasanay sa pribilehiyo ng numero
Halikan ang namumulang sakong ng asendero
milagrong may lumagpak na titulo?
Paliguan ng pawis ang bulsa ng kalakal
lakas ay mapigilang umapaw
Hipuin ang mga taong
kasakiman ang taglay na karamdaman
Bulungan ang mga dayo
sa bayan ay huwag pakialamero
Hugasan ang duguang gatilyo ng kawal
sa lagablab na sigaw ay nais bumusal
Ihingi ng tawad sa Manila Cathedral
sa kay Rizal mga bulaang nagsakdal
taglay ang doktrinang medyibal
Pasalamatan ang mga prayleng
nagpalayas sa demonyo’t babaylan
simbahang sumalabusab sa kasaysayan
Sa mga nakaabitong halimaw
minulestiya ang pangarap na kamusmusan
Sumpain ang mga kardinal
na nahaling sa stock at kapital
Mahimalang isda’t tinapay na yaman
sa kapuspalad na bayan
tauspusong ipamudmod ng Vatican

Mahal na Papa Kiko
Habag at awa’y huwag kaming tapunan
KATOTOHANAN
o sana! o sana! o sanang masumpungan!

Mahal na Papa Kiko
Habag at awa’y huwag kaming tapunan
KAPAYAPAAN!
o sana! o sana! o sanang masumpungan!

Mahal na Papa Kiko
Habag at awa’y huwag kaming tapunan
KATARUNGAN!
o sana! o sana! o sanang masumpungan!

Emanzky88
14 Enero 2015
©2015 Kwentulang Marino

*imahe mula sa blog.telegraph.uk.co

 

PAKYU(T)

“Pakyut!”

ang magprotesta
sa pagtaas ng pamasahe sa LRT at MRT
sa malaahas nitong pila
sa pakadyot na arangkada
sa tumitigok na krisis sa enerhiya
sa bantang sirit sa kuryente at tubig
sa usad pagong na sasakyan sa EDSA

“Pakyut!”

ang magprotesta
sa naging bulungan sa EDCA*
sa kustodiya ng agila
sa pagsalubong sa Papa sa Roma
sa madamot na titulo ng Hacienda Luisita
sa itinapal na solusyon sa mga biktima ni Yolanda
sa binulok na bigas at inuuod na sardinas

“Pakyut!”

ang magprotesta
sa lumalalang kahirapan
sa sikmurang pagpag ang laman
sa pagsalaula sa kalikasan
sa trabaho’y laganap ang kawalan
sa binulkasil na pasahod
sa mahika ng DAP**
sa lumubong bilanggong pulitikal
sa kinalawang na judicial system
sa nilikha na extremistang halimaw

“Pakyu!”

ang makipag-okrayan sa beking komedyante
ang maghanap nang mas batang jowa
ang pag-amin sa mga naging syota
ang elitistang buhay-kolehiyo
ang propesor nyang nakalaboso
ang pagiging all around

“Pakyu!”

ang huwarang uncle
ang manood ng sine
ang kumain ng burger
ang butihing brother
ang taklesang sister

“Pakyu!”

ang magwiz sa puso ng masa na magtrending
ang mag-astang chill
ang magkunwa’y ordinaryong tao
ang may aroganteng wisyo
ang may malapot na dugong-asendero

Emanzky88
11 Enero 2015
©2015 Kwentulang Marino

*Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA)
**Disbursement Acceleration Program (DAP)
***imahen mula sa bulatlat.com